مجموعه مهارتهای زندگی (1) : تفکر نقادانه

مهارت های زندگی مجموعه ای از توانایی هاست  که قدرت سازگاری و رفتار مثبت وکارآمد را افزایش داده و باعث می شود که افراد مسئولیت های مربوط به نقش اجتماعی خود را پذیرفته وبدون صدمه زدن به دیگران و خود با چالش ها و مشکلات زندگی روبرو شده و انتخاب ها ورفتار های سالمی  درسر تاسر زندگی داشته باشند.

مجموعه پذیرفته شده ای را که از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان مهمترین مهارتهای مورد نیاز انسانها در جامعه مدرن شناخته شده اند عبارت از ده مهارت اند که به ترتیب در این وبلاگ طی ده یادداشت به آنها خواهیم پرداخت:

 مهارت 1: تفکر نقاد

نختستین مهارت، تفکر نقادانه است.

تفکر نقاد یک فرایند شناختی فعال ، هدفمند و سازماندهی شده است که فرد از آن برای آزمودن دقیق تفکر خود ودیگران و روشن کردن برداشت و بهبود درک خوداز وقایع استفاده می کند .تفکر نقاد روش معنی دادن به دنیا است . به یک تعبیر می توان گفت: تفکر نقاد ،یعنی تفکر درباره تفکر .

 تعریف نقد

نقد و نقادی به معنی سوال کردن و ارزیابی کردن است. متأسفانه توانایی انتقاد گاهی به صورت منفی و مخرب به کار می­رود . بسیاری از افراد ، فکر می کنند انتقاد، لزوماً یعنی زیر سوال بردن و ناارزنده سازی، در حالی که انتقاد می تواند سازنده هم باشد. انتقاد سازنده، یعنی تحلیل کردن  به منظور ایجاد درک بهتری از آنچه اتفاق می افتد. با این نگاه، می توان گفت که تفکر نقادانه در جهت توسعه فرد یا فعالیتها و نگرشهای اوست.

فرایندهای شکل دهنده تفکر نقاد

مهارت تفکر نقادانه را می توان دارای چند مرحله دانست:

1-   1-  فعالانه فکر کردن: استفاده از هوش، اطلاعات و توانایی ها به منظور مواجهه موثر با موقعیت های زندگی

2-    2- بررسی موقعیتها: با دقت، تمام موقعیت ها را وارسی کردن و پرسشهای اکتشافی دقیق درباره آن موقعیتها به عمل آوردن

3-    3- اندیشیدن مستقلانه: فرد، به صورت مستقل و بدون توجه به نظر سایر اشخاص درباره موقعیت می اندیشد و درباره نقاط مثبت و منفی انها قضاوت منطقی به عمل می آورد.

4-    4- نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون: جنبه های مختلف یک موضوع و موقعیت را می بیند، به صورت جزم گرایانه نگاه نمی کند و به دنبال جستجوی حقیقت می رود.

5-    5- موضوع را با شیوه ای سازمان یافته و منظم مورد بحث و بررسی قرار دادن

فردی که بتواند مراحل فوق را به صورت منظم و درونی شده در هر موقعیتی طی کند در واقع صاحب مهارتی به نام تفکر نقادانه است.

آزاده عزیزی

روانشناس کلینیک طلوع سبز