تاریخچه مراکز ترک اعتیاد

 در اوایل سال 1900 میلادی بود که مراکزی برای نگهداری و درمان معتادان به مواد مخدر و الکل تاسیس شد. این مراکز اصطلاحا «پناهگاه معتادان» نامیده می‌شدند.روش اداره این مراکز و نحوه برخورد با بیماران هم درست شبیه به آسایشگاه‌های روانی بود. اولین مراکز ترک اعتیاد دولتی مربوط به ایالات متحده آمریکا بودند. در سال 1935 میلادی این مراکز در ایالت‌های کلزینگستون و کنتاکی شروع به کار کردند. در آن زمان ...

در اوایل سال 1900 میلادی بود که مراکزی برای نگهداری و درمان معتادان به مواد مخدر و الکل تاسیس شد. این مراکز اصطلاحا «پناهگاه معتادان» نامیده می‌شدند.روش اداره این مراکز و نحوه برخورد با بیماران هم درست شبیه به آسایشگاه‌های روانی بود. اولین مراکز ترک اعتیاد دولتی مربوط به ایالات متحده آمریکا بودند. در سال 1935 میلادی این مراکز در ایالت‌های کلزینگستون و کنتاکی شروع به کار کردند. در آن زمان بسیاری از افراد معتاد در این مراکز که «مزرعه نارکوتیک» نام گرفته بودند، ثبت‌نام کردند و تحت درمان قرار گرفتند. حتی نویسنده معروف آمریکایی ویلیام بروگ هم جزو همین معتادان بود. در سال 1950 برای اولین‌بار واژه «بیمار» برای توصیف افرادی که سوءمصرف مواد مخدر و الکل داشتند، استفاده شد. البته مدتی طول کشید تا افکار عمومی، اعتیاد را به عنوان یک بیماری بپذیرد. در آن زمان روشی به نام «12 قدم» برای ترک الکل و مواد مخدر استفاده می‌شد که موفقیت زیادی هم پیدا کرده بود. امروزه اکثر مراکز ترک اعتیاد، از روان‌درمانی به عنوان بخش اصلی درمان بیماران استفاده می‌کنند. وجود محیطی امن و حمایت‌گر در این مراکز، باعث اطمینان معتادان می‌شود. حتی سازمان‌هایی به نام الکلی‌های بی‌نام یا معتادان گمنام به وجود آمده که فعالیتی جهانی و بین‌المللی دارند. یعنی اقشار مختلف جامعه از سرتاسر جهان با پیوستن به چنین جمعیت‌هایی از تجربیات افراد موفق در این زمینه استفاده می‌کنند. آنها به راحتی مشکلات روحی روانی خود را با دیگران در میان می‌گذارند و با حمایت افرادی که از این بیماری‌ جان سالم به در برده‌اند، دوباره به زندگی طبیعی برمی‌گردند.در ژانویه 1971 میلادی ریچارد نیکسون، رییس‌جمهور وقت ایالات متحده آمریکا جنگی تمام عیار علیه مواد مخدر به راه انداخت. نیکسون 105 میلیون دلار از سرمایه ملی آمریکا را صرف تاسیس مراکز درمان و ترک اعتیاد کرد. پس از نیکسون، برنامه ترک اعتیاد نه به شدت قبل ولی همچنان ادامه پیدا کرد. نانسی ریگان، همسر رییس‌جمهور بعدی آمریکا کنترل این برنامه را به دست گرفت و کار خود را با شعار «فقط بگو نه» آغاز کرد.از اوایل قرن هجدهم برای درمان اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر، در کشورهای پیشرفته دنیا، مراکزی تاسیس شد که توسط روان‌پزشکان اداره می‌شد. البته این مراکز، چیزی شبیه به آسایشگاه‌های روانی بود که بیماران اسکیزوفرنی در آنها نگهداری می‌شدند. در واقع در آن زمان مطالعات کافی برای پیدا کردن روش‌های علمی ترک مواد مخدر انجام نشده بود. یعنی بیماران فقط در چنین مراکزی زندگی می‌کردند و شیوه درمانی استانداردی وجود نداشت. اما امروزه مراکز ترک اعتیاد دیگر به شیوه قدیم اداره نمی‌شوند. در اکثر کشورها چنین مراکزی تاسیس شده و تحقیقات زیادی هم دراین زمینه صورت گرفته است. حالا اکثر افرادی که برای خود یا عزیزان‌شان دنبال کمک می‌گردند، می‌توانند به یکی از این مراکز مراجعه کنند. اما هنوز هم بیشتر مردم در مورد پیدا کردن مرکز ترک اعتیاد مناسب تردید دارند. البته این تردید خیلی هم نابجا نیست چون قرار است برای مدتی طولانی روح و جسم خود را به دست مسوولان این مراکز بسپارند. 
4 اصل اخلاقی در مراکز ترک اعتیاد
فرد معتاد به دلیل وابستگی جسمانی و روانی به یک ماده مخدر در ساعت‌هایی از زندگی خود به شخصیتی متزلزل و بی‌ثبات تبدیل خواهد شد؛ ساعت‌هایی که رفتار کارکنان یک مرکز ترک اعتیاد می‌تواند با سوءتفاهم‌های اخلاقی فراوانی همراه باشد.به همین دلیل، مراکز ترک اعتیاد موظفند 4 اصل اخلاقی زیر را در ارائه خدماتشان رعایت کنند.

1 خدمات یکسان:
 

مراکز ترک اعتیاد موظفند خدمات متناسب با نیاز هر یک از بیماران را به‌طور کامل در اختیار آنها قرار دهند. ارایه این خدمات به هیچ‌وجه نباید تحت تاثیر نحوه ورود بیمار به این مراکز قرار بگیرد. به زبان ساده‌تر یعنی مسوولان این مرکز نباید بین کسی که خودش به مرکز مراجعه کرده با فردی که توسط مراجع قضایی مجبور به مراجعه شده، تفاوتی از نظر ارایه خدمات قایل شوند. گرچه درمان مورد نیاز هر بیمار با دیگری متفاوت است اما همه آنها باید به یک چشم دیده شوند.

2 حقوق، وظایف و مسوولیت‌ها: 
 

هر بیماری قبل از ورود به برنامه ترک در هریک از مراکز ترک اعتیاد، باید کاملا نسبت به حقوق و وظایف خود آگاهی پیدا کند. بیمار حق دارد در تمام طول درمان کاملا محترمانه با او برخورد شود. علاوه بر آن اطلاعات شخصی بیمار و روند درمان او محرمانه است و مرکز ترک نباید آنها را در جایی دیگر منتشر کند یا در اختیار افراد دیگر قرار دهد. البته در اکثر کشورهای دنیا، در صورت بروز اورژانس‌های پزشکی یا دستور مقامات قضایی، مرکز ترک اعتیاد موظف است اطلاعات کافی را در اختیار تیم درمانی یا مقام قضایی قرار دهد.

3 آگاه‌سازی به موقع:
 

مرکز درمانی موظف است حقوق بیمار را قبل از ورود او به مرکز برایش توضیح دهد و روند درمان نباید قبل از آگاه‌سازی بیمار شروع شود. حتی زمانی که شخصی توسط دادگاه و به اجبار وارد مرکز ترک اعتیاد می‌شود باز هم باید قبل از شروع برنامه درمانی از همه حقوق خود اطلاع پیدا کند.

4 پایان درمان: 
 

اعلام زمان خاتمه برنامه درمانی هم از نظر حقوقی مساله مهمی محسوب می‌شود چون امکان بازگشت به موادمخدر وجود دارد. بنابراین مرکز درمانی باید معیارهایی را برای ترک مواد مخدر تعریف کند و این معیارها را برای بیمار و همراهانش توضیح دهد. در صورت موافقت بیمار و همراهان با این معیارها مرکز ترک اعتیاد می‌تواند برنامه درمانی خود را آغاز کند.